Çoğulcu Demokrasi Partisi İstanbul İl Başkanlığı, “21 Şubat Anadili Günü”nünde “Türkiye’de Azınlık Anadillerinin Durumu” başlıklı bir panel düzenledi.
ÇDP İstanbul İl binasında gerçekleştirilen panelin moderatörlüğünü Erol Karayel gerçekleştirirken, Pomak Dernekleri Federasyonu Başkanı Bayram Erat, Maltepe Çerkes Derneği Başkanı Murat Özden ve Laz eğitimci/yazar Ali İhsan Aksamaz konuşmacı olarak katıldılar.
Kalabalık bir izleyici grubu tarafından takip edilen panel öncesi www.uludaghaber.net internet gazetesi yazarı Abhaz kökenli Pınar Ersoy Korkmaz, “Bence Kafkasya” adlı kitabını okuyucuları için imzaladı.
Panelin açılış konuşmasını ÇDP Genel Başkanı Faruk Arslandok yaptı. Kısa konuşmasında çoğulculuğun anlamına vurgu yapan Arslandok, çoğulcu anlayışı ortaya çıkaran temel kriterlerden birinin de anadillere yaklaşım olduğunu söyledi. Çoğulcu Demokrasi Partisi’nin ortaya çıkış sebeplerinin başında da anadillere yönelik tehditler olduğunu söyleyen Arslandok panelistleri tek tek tanıttıktan sonra başarılar diledi.
Moderatör Erol Karayel, “Anadili Günü” nün çıkışına ilişkin bilgilendirmede bulunarak Türkiye’de tehlike altında bulunan anadillerinin durumuna dikkat çekti. Devletin, son on yıldır Pomakça, Lazca ve Çerkesçe gibi anadilerinin varlığını kabul ettiğini, ancak asıl önemli adımın bu anadillerinin yaşatılması için bir irade ortaya koyup gereğini yapması olduğunu söyledi.
İlk konuşmacı olan Pomak Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı Bayram Erat, Pomakların kökenleri, tarihleri, dilleri, dinleri, bugün yaşadıkları ülkeler ve nüfus ve dağılımlarına ilişkin bilgiler verdi. Bir zamanlar Balkanlarda hayat bulmuş “Pomak Cumhuriyeti”ne değinerek, Anadolu’ya Pomak göçleri ve sebepleri üzerinde durdu. Bugüne kadar yayımlanmış Pomakça tek bir kitabın bulunmadığını üzülerek belirten Erat, yok olma noktasına gelen Pomakça, Lazca ve Çerkesce gibi anadillerinin aydınlarının birlikte projeler üretmeleri ve takipçisi olmaları gereğine dikkat çekti. Bayram Erat, devleti olmayan anadillerinin yaşamasının imkânsız olduğu vurgusuyla, anadili konusuna ideoloji ve siyaset penceresinden bakılmaması gerektiğini söyledi.
İkinci sırada konuşan Laz eğitimci/yazar Ali İhsan Aksamaz konuşmasında Lazların tarihi, yaşam alanları, akraba halkları, kültürleri, dinleri ve dilleri hakkında bilgiler verdi. İlk Laz alfabesinin 19. yüzyılın 70’li yıllarında Arap alfabesi ile oluşturulup yazılmaya başlandığını belirten Aksamaz ancak sonrasında ciddi bir birikim oluşturulamadığını söyledi. Cumhuriyet döneminde Lazcanın ve diğer azınlık dillerinin zor günler geçirdiğini belirten Aksamaz asimilasyon politikalarının yerel dillere verdiği zararları anlattı. Son 30 yıl içerisinde Laz aydınlarının yaptıkları çalışmalarla bugün artık 100 civarında basılı eser ürettiğini belirten Aksamaz, artık Lazlar ve Lazca hakkında ciddi bir literatür oluştuğunu belirtti. Aksamaz, Türkiye’nin kardeşleşme projesi çerçevesinde Türkçe dışındaki anadilleriyle ilgili ciddî ve kalıcı kurumsal adımlar atması gerektiğini de sözlerine ekledi.
Üçüncü konuşmacı sanatçı ve yazar Murat Özden Çerkeslerin köken, tarih, dillerine, sürgünlerine ve yaşadıkları ülkelere ilişkin bilgiler vererek, Sovyetler Birliği dönemindeki kimi önemli kazanımlarına dikkat çekti. Günümüzde İsrail’de yaşayan Çerkeslerin toplam nüfusunun beş bin civarında olmasına rağmen, yaşadıkları iki köyde her türlü kültürel haklara sahip olduklarını belirten Özden, İsrail Devletinin, vatandaşı Çerkeslere her türlü pozitif ayrımcılığı uyguladığını ve Çerkes kimliğinin yaşaması için her desteği sunduğunu, bunun diğer ülkelere de örnek olması gerektiğini söyledi. Cumhuriyet döneminde yerel dillerin tekçi politikalarla asimile edilmeye çalışıldığını belirten Özden, devletin artık demokratikleşerek yok oluş sürecindeki bu dil gruplarına pozitif ayrımcılık yapmasının şart olduğunu söyledi.
Konuşmacıların mensup oldukları dil grupları hakkında anlattıkları, bu halkların ve anadillerinin geçmişte ve günümüzde nasıl benzer bir kaderi yaşadıklarını ortaya koyuyordu.
Konuşmaların tamamlanmasından sonra panelistler izleyicilerin yönelttikleri soruları cevaplandırdı.
“Anadil Günü” paneli, Bayram Erat’ın Pomakça bir şiir, Ali İhsan Aksamaz’ın “Çanakkale İçinde Aynalı Çarşı” adlı Lazca Ağıttan bir kuple okuması ve Murat Özden’in seslendirdiği iki Çerkesçe şarkıyla sona erdi.
264
